Γιατί τα Χριστούγεννα δεν είναι εποχή χαράς για κάποιους.

Αν και η περίοδος των Χριστουγέννων θεωρείται από την πλειονότητα των κατοίκων της Δύσης ως η κατεξοχήν περίοδος χαράς, δεν συμμερίζονται όλοι αυτή τη στάση. Για κάποιους μάλιστα οι γιορτές αποτελούν μία περίοδο όπου βιώνουν έντονα συναισθήματα θλίψης και άγχους. Κάποιοι αποστρέφονται το εορταστικό κλίμα αυτό καθεαυτό. Μερικοί λόγοι που εξηγούν αυτήν τη διαφορετική προσέγγιση είναι οι ακόλουθοι: Ενδέχεται να εκδηλώνουν συμπτώματα της Εποχιακής Διαταραχής της Διάθεσης (Seasonal Affective Disorder, SAD). Ίσως κάποιοι να είχαν στο παρελθόν τραυματικά βιώματα που συνέδεσαν με τη συγκεκριμένη περίοδο. Άλλοι τέλος εκφράζουν μία στάση απόρριψης των καταναλωτικών προτύπων που επιβάλλονται αυτή την περίοδο. Ας επεκταθούμε.
Η Εποχιακή Διαταραχή της Διάθεσης είναι μία διαταραχή του συναισθήματος που προκαλεί καταθλιπτικά συμπτώματα κατά την περίοδο του χειμώνα σε άτομα, που την υπόλοιπη περίοδο του έτους δεν παρουσιάζουν οποιοδήποτε σύμπτωμα ψυχοπαθολογίας.
Κάποιοι άνθρωποι βιώνουν σοβαρές αλλαγές της διάθεσης, όταν αλλάζει η εποχή. Σπάνια έχουν παρατηρηθεί αυτά τα συμπτώματα με την έλευση της Άνοιξης, του Καλοκαιριού και του Φθινοπώρου, όμως κατά κύριο λόγο η διαταραχή αφορά στην περίπτωση της έλευσης του Χειμώνα.
Τα συμπτώματα της Εποχιακής Διαταραχής της Διάθεσης περιλαμβάνουν πολλά από τα γνωστά συμπτώματα της καταθλιπτικής διαταραχής : Διαταραχή του ύπνου με αϋπνίες ή υπερυπνίες , πρώιμη αφύπνιση ή αντίθετα δυσκολία να εγκαταλείψει κάποιος το κρεβάτι του. Ανορεξία ή υπερφαγία (κυρίως τροφών πλούσιων σε υδατάνθρακες) και μεταβολή του σωματικού βάρους. Δυσκολία συγκέντρωσης, απομάκρυνση από τους φίλους και την οικογένεια. Ακόμη ανηδονία (δυσκολία να αντλεί κάποιος ικανοποίηση από οτιδήποτε), απαισιοδοξία και φυσικά ένα διάχυτο αίσθημα θλίψης.
Θεωρείται ότι η διαταραχή σχετίζεται με τη φυσιολογία της πρόσληψης του ηλιακού φωτός. Είναι χαρακτηριστικό ότι η διαταραχή παρουσιάζεται με πολύ μεγαλύτερη συχνότητα σε βόρειες περιοχές όπου η έκθεση στο ηλιακό φως είναι περιορισμένη. Η επιτυχία της θεραπείας

με ειδικό τεχνητό φως συνηγορεί στην παραπάνω θέση.

Αν και στη χώρα μας η ηλιοφάνεια είναι εκτεταμένη, η περίοδος κοντά στα Χριστούγεννα πληρεί τις συνθήκες εκείνες για την εμφάνιση της Εποχιακής Διαταραχής της Διάθεσης. Μάλιστα η εκτεταμένη φωταγώγηση των μεγάλων πόλεων τείνει να δρα θεραπευτικά στην περίπτωση αυτή, έστω κι αν οι χριστουγεννιάτικοι φωτισμοί δεν φτιάχνονται σύμφωνα με της θεραπευτικές προδιαγραφές για τη συγκεκριμένη διαταραχή.

Φυσικά δεν πάσχουν όλοι, όσοι βιώνουν συναισθήματα θλίψης κατά την εορταστική περίοδο από Εποχιακή Διαταραχή της Διάθεσης. Συχνά η συγκεκριμένη περίοδος του χρόνου για κάποιους έχει συνδεθεί με δυσάρεστες καταστάσεις και εμπειρίες, που τους οδηγούν σε ένα αρνητικό συναισθηματικό βίωμα. Οικογενειακές προστριβές και περίοδοι μοναξιάς, που βιώθηκαν σε προηγούμενες εορτές συνδέθηκαν με το κλίμα της περιόδου. Έτσι οι διακοσμήσεις, οι φωτισμοί και οι μελωδίες επαναφέρουν στη μνήμη τα βιώματα του παρελθόντος. Επί παραδείγματι ένα παιδί, το οποίο βίωσε τη σύγκρουση των γονέων του, ενώ στο περιβάλλον ακούγονταν χριστουγεννιάτικες μελωδίες θα έχει συνδέσει αυτούς τους ήχους με ένα ακαθόριστα μελαγχολικό συναίσθημα, που θα το ακολουθεί για πολλά χρόνια. Σε αυτές τις περιπτώσεις χρειάζεται ιδιαίτερα επίπονη προσπάθεια, ώστε όλα τα παραπάνω στοιχεία να επανεπενδυθούν από το άτομο θετικά. Αυτό όμως δε συμβαίνει συχνά, γιατί οι περισσότεροι δεν συνειδητοποιούν ή δε θυμούνται τις συνθήκες που έγινε αυτή η σύνδεση.
Υπάρχουν τέλος κάποιοι, οι οποίοι ταυτίζουν το κλίμα των εορτών με την έξαρση του καταναλωτικού πνεύματος. Συνειδητά απορρίπτουν όλες τις εορταστικές εκφράσεις, καθώς τις θεωρούν επιφανειακές και υποκριτικές. Πρόκειται για μία στάση, ή οποία αν συμβαδίζει με την υπόλοιπη φιλοσοφία ζωή τους, είναι απόλυτα σεβαστή. Η αναζήτηση ψυχολογικών τραυμάτων σε αυτή τη περίπτωση συνιστά έκφραση ψυχολογιοποίησης. Της τάσης δηλαδή να αναζητώνται ψυχολογικά αίτια για φιλοσοφικές, κοινωνικές και πολιτικές συμπεριφορές.

Έρευνα υποστηρίζει ότι η καθημερινή χρήση κάνναβης επιταχύνει την εκδήλωση της σχιζοφρένειας

Ερευνητές στην Ιατρική Σχολή Emory ανέλυσαν δεδομένα από 109 εσωτερικούς ασθενείς, οι οποίοι βίωναν το πρώτο τους σχιζοφρενικό επεισόδιο. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι ασθενείς με ιστορικό χρήσης κάνναβης, που κατέληξαν σε καθημερινή χρήση παρουσίασαν ψυχωτικά συμπτώματα σε νεαρότερες ηλικίες.
Ο βασικός ερευνητής Michael Compton, αναπληρωτής καθηγητής ψυχιατρικής στην Ιατρική Σχολή Emory, δήλωσε ότι ο σημαντικότερος παράγοντας πρόβλεψης για την ηλικία εκδήλωσης του πρώτου ψυχωτικού επεισοδίου στους χρήστες κάνναβης ήταν η ταχύτητα με την οποία εκείνοι πέρασαν σε καθημερινή χρήση.
Επίσης τα ευρήματα κατέδειξαν μία διαφορά μεταξύ των δύο φύλων. Οι γυναίκες, που είχαν φτάσει σε καθημερινή χρήση κάνναβης παρουσίαζαν αυξημένες πιθανότητες για πιο πρώιμη εκδήλωση σχιζοφρενικού επεισοδίου.
Η κάνναβη είναι από τις παράνομες ψυχοτρόπες ουσίες, που χρησιμοποιούν συχνότατα οι ασθενείς με σχιζοφρένεια, όταν κάνουν χρήση κάποιας ουσίας. Προηγούμενες έρευνες καταδεικνύουν ότι η χρήση κάνναβης αποτελεί έναν από τους πιο σημαντικούς εκλυτικούς παράγοντες για την εκδήλωση σχιζοφρένειας.
Οι εκλυτικοί παράγοντες αποτελούν επιδράσεις, κυρίως του εξωτερικού περιβάλλοντος, οι οποίοι δρουν σαν καταλύτες για την εκδήλωση ενός ψυχωτικού επεισοδίου στην περίπτωση της σχιζοφρένειας. Οι ίδιοι δεν αποτελούν την αιτία της νόσου, η οποία θεωρείται πλέον ότι έχει γενετική αιτιολογία, αλλά η παρουσία τους πυροδοτεί το ψυχωτικό επεισόδιο, το οποίο θα μπορούσε να μην είχε εκδηλωθεί τη δεδομένη χρονική στιγμή. Από τους πιο γνωστούς εκλυτικούς παράγοντες ξεχωρίζουν το στρες και οι ψυχοτρόπες ουσίες.

Νέα διαγνωστική μέθοδος για τον εντοπισμό νεογνών που κινδυνεύουν να εμφανίσουν αναπτυξιακές διαταραχές στην ηλικία των τεσσάρων ετών

Ο Ψυχολόγος Barry Lester

Η αξία ανάπτυξης διαγνωστικών μεθόδων για τον έγκαιρο εντοπισμό αναπτυξιακών προβλημάτων είναι μεγάλη, καθώς καθιστά δυνατή την πρώιμη παρέμβαση. Η φράση όσο νωρίτερα τόσο το καλύτερο βρίσκει εδώ εφαρμογή, αφού έτσι μεγιστοποιούνται οι πιθανότητες επιτυχούς έκβασης της παρέμβασης.

Ο ψυχολόγος Barry Lester ανέπτυξε μία διαγνωστική κλίμακα ικανή να εντοπίζει σε ικανοποιητικό βαθμό ποια νεογνά θα παρουσιάσουν αναπτυξιακές δυσκολίες στην ηλικία των τεσσάρων ετών.

Ανέκαθεν υπήρχε ενδιαφέρον για τέτοιου είδους διαγνωστικές μεθόδους από τους παιδιάτρους. Πολλά βρέφη θεωρούνται ότι ανήκουν στην κατηγορία υψηλού κινδύνου για εμφάνιση αναπτυξιακών διαταραχών συμπεριφορικού, συναισθηματικού ή γνωσιακού τύπου. Προγεννητικοί και περιγεννητικοί παράγοντες ( προωρότητα, έκθεση σε επιβλαβείς ουσίες) καθορίζουν την κατάταξη ενός βρέφους στην κατηγορία υψηλού κινδύνου για εμφάνιση αναπτυξιακών διαταραχών. Όμως δεν εμφανίζουν όλα τα παιδιά που έχουν ενταχθεί στην κατηγορία υψηλού κινδύνου τα προβλήματα που προαναφέρθηκαν.
Η διαγνωστική κλίμακα του Lester ονομάζεται NNNS (Neonatal intensive care unit Network Neurobehavioral Scale). Έγιναν κλινικές δοκιμές δύο ετών σε 1200 νεογνά. Από αυτές προέκυψαν τα εξής δεδομένα για την κλίμακα. Στην ηλικία μεταξύ τριών και τεσσάρων και μισό τα βρέφη που είχαν φτωχές επιδόσεις στην κλίμακα του Lester παρουσίασαν αναπτυξιακά προβλήματα σε ποσοστό 40%, Για τις επιστήμες της συμπεριφοράς το ποσοστό αυτό θεωρείται σημαντικό, ώστε να προσδίδει στην κλίμακα αξία εργαλείου για τη λήψη αποφάσεων. Μπορεί δηλαδή να καθορίσει αν σε κάποιο βρέφος θα εφαρμοστεί πρώιμη παρέμβαση.

Παρουσίαση του προγράμματος “TEACCH” για παιδιά με αυτισμό και άλλες Διάχυτες Αναπτυξιακές Διαταραχές στο 8ο Σεμινάριο Διαρκούς Εκπαίδευσης Ψυχολόγων

Δεξιά: Παράδειγμα οπτικής οργάνωσης των ερεθισμάτων και των δραστηριοτήτων σύμφωνα με τη μέθοδο “TEACCH”


Στα πλαίσια του όγδοου Σεμιναρίου Διαρκούς Εκπαίδευσης Ψυχολόγων που πραγματοποίησε ο Πανελλήνιος Ψυχολογικός Σύλλογος στο ξενοδοχείο Athenian Calliroe Exclusive Hotel στην Αθήνα έγινε παρουσίαση των σύγχρονων ερευνητικών δεδομένων για τις Διάχυτες Αναπτυξιακές Διαταραχές από την παιδοψυχίατρο κα Βάγια Παπαγεωργίου, τ. Καθηγήτρια Ψυχιατρικής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα υπήρξε η παρουσίαση από την κα Παπαγεωργίου του προγράμματος TEACCH για παιδιά με αυτισμό και άλλες διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές. Το πρόγραμμα TEACCH θεμελιώνεται θεωρητικά στις αρχές της γνωσιακής/συμπεριφορικής προσέγγισης. Πρόκειται για μία μέθοδο, η οποία στηρίζεται στις ιδιαίτερες ανάγκες και δυνατότητες μάθησης των παιδιών με αυτισμό. Προσαρμοσμένο στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των παιδιών αυτών στοχεύει στο να τους διδάξει τον τρόπο να μαθαίνουν αποτελεσματικότερα. Βασίζεται σε μία σειρά αρχών μάθησης, από τις οποίες ξεχωρίζει η μάθηση μέσω οπτικών ερεθισμάτων, η οποία είναι πιο κατάλληλη σε αυτή την περίπτωση. Oι συμβατικοί τρόποι μάθησης αποδεικνύονται μη αποτελεσματικοί για τα παιδιά με αυτισμό. Δηλαδή η μάθηση μέσα από λεκτική επικοινωνία με τον εκπαιδευτή δεν τελεσφορεί στην περίπτωση των παιδιών με αυτισμό καθώς σε αυτά η επικοινωνία με τους άλλους έχει διαταραχθεί σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό. Ανάλογα πάντα με το δυναμικό κάθε παιδιού, η μέθοδος στοχεύει στη διδασκαλία απλών στην αρχή δεξιοτήτων με απώτερο στόχο την ανάπτυξη όλο και πιο ανεπτυγμένων δεξιοτήτων.